عصر تشکل - مرگ مغزی، پایانی قطعی بر زندگی یک انسان است؛ اما اگر آگاهانه با آن روبه‌رو شویم، می‌تواند آغاز زندگی دوباره برای چندین نفر دیگر باشد. در حالی که علم پزشکی مرگ مغزی را مرگ کامل و غیرقابل بازگشت می‌داند، هنوز باورهای نادرست و فرهنگ‌سازی ناکافی باعث شده تا هزاران عضو سالم در کشور هر ساله به جای پیوند، به خاک سپرده شوند.
مرگ مغزی چیست؟
مرگ مغزی زمانی رخ می‌دهد که مغز در اثر ضربه، تصادف، سکته یا خونریزی شدید، متورم می‌شود. فشار داخل جمجمه به مغز بالا می‌رود و رگ‌های مغزی بسته می‌شوند و در نتیجه جریان خون به مغز قطع می‌شود. با توقف خون رسانی، سلول‌های مغزی نابود شده و فرد برای همیشه هوشیاری، تنفس طبیعی و عملکرد مغز را از دست می‌دهد. از نظر علمی و قانونی، مرگ مغزی معادل مرگ کامل است.
زمان طلایی، تصمیمی که نباید دیر شود
پس از وقوع مرگ مغزی، اعضای بدن هنوز زنده‌اند اما برای مدت محدود! متخصصان می‌گویند اگر در فاصله ۲۴ تا ۷۲ ساعت اولیه، اقدامی برای اهدای عضو انجام نشود، ارگان‌های سالم دچار آسیب، عفونت یا ازکارافتادگی می‌شوند. به همین دلیل، این بازه زمانی "فرصت طلایی اهدای عضو" نامیده می‌شود.
یک بدن، چند زندگی
بدن یک فرد مرگ مغزی می‌تواند جان دست‌کم ۸ نفر را با بدن یک فرد مرگ مغزی می‌تواند تا ۸ عضو اصلی و حداقل ۵۰ بافت و عضو فرعی را به دیگران اهدا کند:
اعضای اصلی قابل اهدا:
قلب، دو ریه، کبد، دو کلیه، لوزالمعده، روده
اعضای فرعی و بافت‌های قابل اهدا:
قرنیه‌ها، دریچه‌های قلب، پوست، استخوان، تاندون، غضروف، رگ‌های خونی و برخی اعصاب
در واقع، یک اهداکننده می‌تواند جان هشت بیمار نیازمند عضو را مستقیماً نجات دهد و زندگی ده‌ها نفر دیگر را بهبود ببخشد.
آمار تلخ از فرصت‌های از دست‌رفته
بر اساس گزارش‌های رسمی، سالانه بین ۵ تا ۸ هزار مورد مرگ مغزی در کشور ثبت می‌شود. از این میان، تنها حدود یک‌سوم منجر به اهدای عضو می‌شود و مابقی—با وجود داشتن اعضای سالم—به دلیل عدم رضایت خانواده‌ها یا آگاهی ناکافی، به خاک سپرده می‌شوند. این یعنی سالانه نزدیک به ۶ تا ۷ هزار عضو قابل پیوند از دست می‌رود.
در همین حال، بیش از ۲۵ هزار بیمار در لیست انتظار پیوند عضو قرار دارند و متأسفانه هر دو تا سه ساعت یک نفر از آن‌ها جان خود را از دست می‌دهد؛ مرگی که قابل پیشگیری بود.
فرهنگ‌سازی، ضرورتی حیاتی
کارشناسان حوزه سلامت بر این باورند که گسترش آموزش عمومی، اطلاع‌رسانی درباره مفهوم واقعی مرگ مغزی و ترویج کارت اهدای عضو می‌تواند جان هزاران نفر را نجات دهد. پذیرش این واقعیت که مرگ مغزی بازگشتی ندارد و اعضای بدن متوفی می‌توانند فرصت ادامه زندگی را به دیگران بدهند، نخستین گام برای نجات بیماران در انتظار است.