رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه به دلیل شرایط سختی که مددکاران اجتماعی دارند، بسیاری از آنها ممکن است فرسودگی شغلی را تجربه کنند، بر لزوم امکان استفاده از مزایای شرایط سختی کار توسط این قشر تاکید کرد.
به گزارش ایسنا، سیدحسن موسوی چلک در بیست ونهمین نشست گفت‌وگوی اظهار کرد: مددکاران اجتماعی به دلیل سختی کاری که دارند باید برای حفظ نشاط، شادابی و سلامت همه جانبه خود برنامه‌ریزی داشته باشند؛ در غیر این صورت دچار فرسودگی شغلی خواهند شد. به همین جهت مهارت خودمراقبتی فردی و سازمانی اهمیت زیادی در حوزه مددکاری اجتماعی دارد.
به گفته وی و طبق منابع معتبر علمی، خودمراقبتی شامل اعمالی است که مردم در راستای تندرستی، سلامت ذهنی و جسمی خود انجام می‌دهند تا نیازهای اجتماعی و روانی خود را برآورده سازند، از مشکلات پیشگیری کنند، ناخوشی‌ها و وضعیت‌های حاد را بهبود بخشند و نیز از سلامت‌شان بعد از مداخلات انجام‌شده در ابعاد زیستی، روانی و اجتماعی حفاظت کنند که ابعاد مختلف اجتماعی، روانی، حرفه‌ای، جسمی، معنوی و... دارد. در واقع خودمراقبتی عملی است که در آن، هر مددکار اجتماعی از دانش، مهارت و توان خود به عنوان یک منبع به طور مستقل استفاده می‌کند تا از سلامت خود مراقبت کند. در این زمینه مددکاران اجتماعی می‌توانند از مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیرتخصصی از دیگران نیز استفاده کنند.
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ادامه داد: مددکاران اجتماعی لازم است مراقبت کنند تا دچار خستگی شفقت نشوند. مواجهه مکرر مددکاران اجتماعی با شرایط رنج‌آور مراجعه‌کنندگان باعث نوعی خستگی از شفقت به آنان می‌شود که می‌تواند علاوه بر آسیب‌های روانی، پیامدهای نامطلوبی همچون افت کیفیت در حمایت از مراجعه‌کنندگان و ارائه خدمات به آنان را به همراه داشته باشد. معمولا این وضعیت از موقعیت‌هایی ناشی می‌شود که در آنها مددکاران اجتماعی در مقابل مراجعین خود بیش از اندازه حس مسئولیت نشان می‌دهند که همین امر ممکن است مددکاران اجتماعی را در شرایطی قرار دهد که خودشان هم به مشاوره نیاز داشته باشند.
عضو هیات رئیسه فدراسین جهانی مددکاران اجتماعی در منطقه آسیا-اقیانوسیه در ادامه تاکید کرد: ماهیت کار مددکاران اجتماعی "ارتباط زیاد" با مراجعین است؛ که مستلزم داشتن ارتباط‌های زیاد چهره به چهره با افرادی است که به کمک نیاز دارند و مشکلاتی متعددی دارند که گاهی اوقات از آنها به عنوان مشکلالت سخت یا حاد یاد می‌کنیم. در این حرفه فعالیت‌ها حول کمک کردن و خدمت رساندن به دیگران است، لذا مددکاران اجتماعی مشکلات متعدد و متفاوتی تجربه می‌کنند و ممکن است نتوانند مدیریت درستی بر کاهش تاثیرپذیری در چنین شرایطی داشته باشند.
موسوی چلک با بیان اینکه خودآگاهی اولین گام برای خودمراقبتی است، تصریح کرد: منابع مختلف در این زمینه نشان می‌دهند که برای خودمراقبتی باید در مورد آنچه که هستیم، آنچه که می‌خواهیم باشیم و دلایل‌مان برای چنین قصدی، دیدگاه روشنی داشته باشیم و بعد باید توانمند شویم تا آگاهانه و فعالانه، آنچه را که می‌خواهیم، تبدیل به واقعیت کنیم. همه ما از نقاط ضعف و قوت خود، آگاه هستیم و این آگاهی، به ما قدرتی می‌دهد که با آن می‌توانیم تغییراتی به وجود بیاوریم که زندگی خود را تغییر داده و بهتر کنیم تا حال‌مان خوب شود.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی در ادامه به مزایای خودمراقبتی نیز اشاره کرد و گفت: خودمراقبتی می‌تواند موجب بهبود کیفیت زندگی ضمن حفظ استقلال فردی، کاهش اضطراب، استرس، خستگی و... در مددکاران اجتماعی، افزایش رضایت از کار، کاهش هزینه برای مددکاران اجتماعی و استفاده کمتر از خدمات دیگر برای کاهش مشکلات‌شان و افزایش امید به زندگی را به دنبال داشته باشد. همچنین انرژی ما را تجدید می‌کند، چشم‌اندازی نو و احساسی مثبت برای زندگی به ما می‌بخشد، احساس شادی، آرامش و صلح را در ما ایجاد می‌کند. احساس سلامت و تندرستی در جسم خود می‌کنیم، اعتماد به نفس و عزت نفس ما را افزایش می‌دهد، شور و شوق زندگی و انگیزه موفقیت ما را افزایش می‌دهد. همچنین مددکاران اجتماعی علاوه بر خودمراقبتی فردی و سازمانی، خودمراقبتی اجتماعی هم باید داشته باشند که شامل برخورداری از یک گروه حمایت‌گر و شبکه‌ای از روابط با افراد قابل اعتماد که در موقع نیاز در دسترس باشند. داشتن افراد حمایت‌کننده و توجه‌کننده به مددکاران اجتماعی در اطرافت‌شان باعث ایجاد حس تعلق و ارتباط می‌شود.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی همچنین تصریح کرد: به دلیل شرایط سختی که مددکاران اجتماعی دارند، بسیاری از آنها ممکن است فرسودگی شغلی را تجربه کنند. از فرسودگی شغلی تعاریف متعددی ارائه شده است. در یکی از این تعاریف این‌گونه اشاره شده که فرسودگی شغلی معمولاً با حجم کاری بیش از حد با منابع ناکافی، کنترل محدود با مسئولیت‌پذیری بالا، شناخت و رضایت کم، تعارضات بین فردی یا انزوای اجتماعی، نابرابری یا رفتار ناعادلانه و احساس نامشخص از هدف یا ارزش‌ها ایجاد می‌شود. فرسودگی شغلی واکنشی به فشار شغلی طولانی‌مدت یا مزمن است و با سه بعد اصلی خستگی شدید، منفی‌بافی (حس همذات‌پنداری کمتر با شغل) و احساس افت در توانایی شغلی توصیف می‌شود. به بیان ساده‌تر، اگر حس خستگی شدید دارید، از شغل‌تان متنفر شده‌اید و احساس کاهش توانایی در کارتان می‌کنید، نشانه‌هایی از فرسودگی شغلی را بروز می‌دهید. بی‌انگیزگی در ارائه خدمات، غیبت‌های مکرر، ایجاد تنش در محیط کار، کاهش عملکرد، بیماری‌های مکرر، احساس ناکارآمدی، دوری از همکاران، اشتباهات مکرر در ارائه خدمات و انجام وظایف، از جمله نشانه‌های فرسودگی شغلی است.
موسوی چلک در پایان تاکید کرد: به دلیل همین شرایط دشوار است که مددکاران اجتماعی در بسیاری از مراکز باید دارای سختی کار شوند تا بتوانند از مزایای این شرایط سخت استفاده کنند. موضوعی که نیازمند پیگیری‌ها و مطالبه‌گری‌های قانونی دستگاه‌های اجرایی است تا در سازمان امور اداری و استخدامی به تصویب برسد. گرچه مددکاران اجتماعی در همه مشاغل ممکن است در گام اول مشمول سختی کار نشوند ولی در بسیاری از مشاغل از جمله کارکنان اورژانس اجتماعی، اعتیاد، بیماران مزمن وصعب العلاج، گشت‌های شهرداری در کار با بی خانمان ها، زندان‌ها، صنایع، کار در محیط‌های سخت از جمله مناطق نفت خیز و ...شرایط این را دارند که مشمول پیگیری برای تصویب سختی کار شوند.
در ادامه این نشست ایوب اسلامیان از فعالین مددکاری اجتماعی و مدرس دانشگاه و حامد علمایی عضوهیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران و عضو کمیته سازمان ملل فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی هم مقالاتی ارائه کردند.