در دنیای کنونی، صنعت حمل و نقل جاده‌ای به‌عنوان یکی از ارکان اساسی اقتصاد هر کشور شناخته می‌شود. با گذشت زمان اما، ناوگان‌های قدیمی و فرسوده به‌تدریج مشکلات مختلفی را به همراه می‌آورند که نه تنها بر ایمنی جاده‌ها تأثیر می‌گذارد، بلکه هزینه‌های کلانی را به دولت‌ها، شرکت‌های حمل و نقل، و حتی صنعت بیمه تحمیل می‌کند. نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای، به‌ویژه با در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی، ایمنی و بهره‌وری، می‌تواند چشم‌انداز جدیدی برای شرکت‌های بیمه‌ای ایجاد کند و در عین حال به تحول گسترده‌ای در صنعت حمل و نقل منجر شود.
یکی از مهم‌ترین تأثیرات نوسازی اصولی ناوگان حمل و نقل جاده ای بر صنعت بیمه، کاهش نرخ تصادفات و حوادث است. خودروهای قدیمی معمولاً به دلیل فرسودگی و نداشتن سیستم‌های ایمنی مدرن، در معرض تصادفات بیشتری قرار دارند. در دنیای امروز، سیستم‌های ترمز ضدقفل (ABS)، کنترل پایداری الکترونیکی (ESC)و کیسه‌های هوای متعدد در خودروهای جدید به‌طور چشمگیری خطر تصادف را کاهش می‌دهند. به همین دلیل، شرکت‌های بیمه‌ای که با این نوع خودروها سروکار دارند، با کاهش نرخ تصادفات و در نتیجه کاهش هزینه‌های پرداختی مواجه می‌شوند. کاهش تصادفات به معنای کاهش پرداخت خسارت‌های بزرگ است، که این خود می‌تواند به کاهش حق بیمه‌ها و بهبود وضعیت مالی شرکت‌های بیمه‌ای منجر شود. از سوی دیگر، خودروهای جدیدتر با کارکرد بهتر و کیفیت ساخت بالاتر، در برابر حوادث آسیب‌پذیری کمتری دارند. در نتیجه، هزینه‌های مربوط به تعمیرات و خسارت‌های ناشی از تصادفات برای شرکت‌های بیمه کاهش می‌یابد. این مسأله نه تنها برای شرکت‌های بیمه‌ای، بلکه برای صاحبان ناوگان حمل و نقل نیز از نظر مالی به‌صرفه است.
در بسیاری از کشورهای جهان، آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی به یکی از دغدغه‌های اصلی تبدیل شده است. صنعت حمل و نقل، به‌ویژه حمل و نقل جاده‌ای، سهم عمده‌ای در تولید گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا دارد. خودروهای قدیمی با موتورهای ناکارآمد، به‌ویژه کامیون‌ها و اتوبوس‌ها، مقصر اصلی این مشکل هستند. نوسازی ناوگان می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش انتشار گازهای مضر و بهبود کیفیت هوای شهری داشته باشد. علاوه بر این، بسیاری از کشورها به‌ویژه در اتحادیه اروپا و ایالات متحده، قوانین سختگیرانه‌تری در خصوص میزان آلایندگی خودروها وضع کرده‌اند. خودروهای قدیمی، که استانداردهای زیست‌محیطی جدید را برآورده نمی‌کنند، ممکن است با جریمه‌های سنگین مواجه شوند یا از تردد در برخی مناطق محروم شوند. نوسازی ناوگان حمل و نقل، به‌ویژه با توجه به افزایش استفاده از خودروهای برقی و هیبریدی، می‌تواند به شرکت‌های حمل و نقل کمک کند تا از جریمه‌ها و هزینه‌های اضافی جلوگیری کنند.
همانطور که می‌دانیم، خودروهای قدیمی به‌دلیل فرسودگی قطعات و سیستم‌های کمتر به‌روز، هزینه‌های بالاتری برای نگهداری و تعمیرات دارند. کامیون‌ها و اتوبوس‌های قدیمی به‌طور مداوم نیاز به تعمیرات دارند که این خود هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های حمل و نقل را افزایش می‌دهد. با نوسازی ناوگان، شرکت‌های حمل و نقل می‌توانند از هزینه‌های بالای نگهداری خودروهای فرسوده جلوگیری کنند و بهره‌وری کلی ناوگان خود را افزایش دهند. خودروهای جدید به‌طور معمول دارای فناوری‌های پیشرفته‌ای هستند که مصرف سوخت را کاهش داده و در نتیجه هزینه‌های عملیاتی را پایین می‌آورد. این امر نه‌تنها برای صاحبان ناوگان مفید است، بلکه در سطح کلان می‌تواند به کاهش وابستگی به منابع سوخت فسیلی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کند.
طبق آمار موجود ناوگان حمل و نقل جاده ای اکنون با میانگین عمر ۱۸ سال سهم ۹۲ درصدی در جابجایی بار در کشورمان را از آن خود کرده و با فرسودگی نیمی از ظرفیت خود یعنی حدود ۵۰ درصد خودروهای موجود دست و پنجه نرم می کند. همچنین که برآورد کارشناسان طرح های نوسازی و جایگزینی ناوگان حمل و نقل نیازمند حدود ۳ هزار میلیارد تومان اعتبار است که عدم تامین آن در کنار سایر عوامل موجب اجرایی نشدن دقیق و تمام کمال طرح های نوسازی تاکنون بوده است. در کنار این، طبق مصوبه هیات وزیران ورود انواع کشنده و کامیون با عمر کمتر از سه سال با هدف نوسازی و توسعه ناوگان جاده‌ای کشور به قانون تبدیل شده است؛ حال آنکه این کامیون ها دارای بارگیر ثابت یا غیرثابت (کشنده) باشند. ناگفته نماند از ابتدای دولت سیزدهم تا پایان خردادماه ۱۴۰۳، حدود ۲۷ هزار و ۲۱۶ دستگاه کشنده به ۱.۹ میلیارد دلار وارد کشور شد که این میزان اگرچه قدری به نوسازی ناوگان خودروهای کار و تجاری کمک کرده اما در عوض موجب خروج ارز و عدم استفاده از ظرفیت بالای خودروسازان داخلی در بخش کار و تجاری شده است. از طرفی با واردات شدید خودروی های کار و تجاری در شرایطی که نرخ ارز دستخوش نوسان است و رانندگان از نبود بار و بازار گلایه دارند، چندان منطقی به نظر نمی رسد.
در نتیجه، نوسازی اصولی و سریع ناوگان حمل و نقل جاده‌ای نه‌تنها موجب بهبود کیفیت خدمات حمل و نقل و کاهش هزینه‌های عملیاتی می‌شود، بلکه تأثیرات مثبتی نیز بر صنعت بیمه دارد. با کاهش تصادفات و هزینه‌های ناشی از خسارت‌ها، شرکت‌های بیمه قادر خواهند بود که به ارائه خدمات با کیفیت‌تر و نرخ‌های مناسب‌تر بپردازند. از طرف دیگر، نوسازی ناوگان باید به‌طور استراتژیک و با توجه به ملاحظات زیست‌محیطی و مقررات جهانی صورت گیرد. این امر نه‌تنها به بهبود وضعیت جاده‌ها و کاهش آلودگی کمک می‌کند، بلکه به اقتصاد کشور و صنعت بیمه نیز کمک شایانی خواهد کرد. در نهایت، نوسازی اصولی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای می‌تواند به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری بلندمدت در جهت بهبود کیفیت زندگی و افزایش رفاه عمومی محسوب شود.
علی اکبرزاده
مدیر روابط عمومی گروه صنعتی آمیکو