«معصومه» زن سرپرست خانواری که در یک کارگاه خیاطی زیر نظر یکی از این نوع موسسات نیکوکاری مشغول به کار بوده است: زمانیکه خواستم مشغول به کار شوم به من گفتند نمی توانیم شما را بیمه کنیم و با من هیچ قرارداد کاری امضا نکردند ...
عصر تشکل - ورود سازمان های مردم نهاد، خیریه ها و در کل موسساتی که با کمک های مردمی اداره می شوند به موضوع «کارآفرینی اجتماعی» از جمله مسائلی است که در سال های اخیر پیشرفت های چشمگیری داشته است. اشتغالزایی برای افرادی که به نوعی در دسته اقشار کم برخوردار و آسیب پذیر جامعه هستند. امری که تهدیدها و فرصت های گوناگونی را ایجاد می کند و به این دلیل که اکنون در اوایل شکل گیری کارآفرینی به این سبک و سیاق هستیم می خواهیم برخی از موانع بر سر راه ایجاد کارآفرینی اجتماعی دقیق و حرفه ای را بررسی کنیم. نبود نظارت دقیق و حسابرسی از طرف نهادهای حاکمیتی از جمله مواردی است که می تواند فضای سوء استفاده از افراد دارای معلولیت، زنان سرپرست خانوار و به طور کلی افراد آسیب پذیر را مهیا کند. افرادی که نیازمند یک شغل معمولی هستند و با توجه به حضور در شرایط سخت مالی و فکری از این دست پیشنهادات استقبال می کنند. در این میان اما بهره گیری از این دست نیروها در فضای کارآفرینی اجتماعی و عدم تخصیص حقوق اولیه نظیر حداقل دستمزد، بیمه، اصول ایمنی و باقی الزامات قانونی، در کنار عدم امنیت شغلی به آنها از جمله اساسی ترین چالش های کارآفرینی اجتماعی است.
شایان ذکر است، برخی از موسسات خیریه در سال‌های اخیر ضمن جمع‌آوری کمک های مالی برای جامعه هدف موضوع کارآفرینی اجتماعی را نیز به ماموریت خود بدل کرده اند، به این ترتیب که کسانی را که به زعم این موسسات، کمتر کارفرمایی اقدام به استخدام شان می کنند، پس از آمورش های اولیه بر سر کار می آورند. زنان سرپرست خانوار، افراد دارای معلولیت و کسانی که دارای سوء سابقه هستند بهترین سوژه‌ها برای تحقق «کارآفرینی اجتماعی» هستند.
سوالات اساسی در خصوص کارآفرینی اجتماعی
این در شرایطی است که اگرچه کارآفرینی اجتماعی به داد اقشار فاقد شغل و گاها آسیب پذیر جامعه رسیده اما سوالاتی را نیز در ذهن عموم ایجاد کرده که پاسخ آن را به موسسات فعال در این بخش واگذار می کنیم و آماده انتشار آن نیز هستیم. سوالاتی که از سوی جامعه هدف این موسسات به عصر تشکل رسیده و ما موظف به انعکاس آن هستیم.
اساسا آیا ورود موسسات خیریه به حوزه کارآفرینی درست است و می توان این را در میان ماموریت های آنان دسته بندی کرد؟ آیا یک موسسه نیکوکاری که در حوزه کارآفرینی اجتماعی فعال است می تواند همچنان از کمک های مردمی بهره ببرد؟ کمک های مالی خیرین به این موسسات خیریه چگونه هزینه می شود و آیا این با کارآفرینی مغایرت ندارد؟ میزان سود حاصل از کارآفرینی اجتماعی چگونه و با چه مکانیزمی میان فرد شاغل و موسسه هزینه می شود؟ آیا مدیران این نوع از موسسات به بهانه ایجاد اشتغال درست است درصدی از سود کسب و کار مذکور را به نام درصدی از اشتغالزایی برای خود بردارند؟ و سئوال های از این دست که در صورت بی پاسخ ماندن امر مهمی چون کارآفرینی اجتماعی را در ورطه نابودی، خطر و ابهام قرار می دهد. ابهامی که "عدم شفافیت مالی" اولین پیامد آن است.
به نام اقشار آسیب پذیر به کام مدیران و موسسات
به طور معمول کارآفرینی و ایجاد کسب و کارهای تجاری به منظور کسب درآمد برای صاحبان مشاغل تأسیس می‌شوند و هدف اصلی راه اندازی آن کسب سود حداکثری برای کارآفرین و یا شرکای آن کسب و کار است. در تعریف کارآفرینی اجتماعی اما این نوع از کارآفرینی برای حل مسئله ای اجتماعی ظهور می کند. اما عدم شفافیت مالی موسسات خیریه که در حوزه کارآفرینی اجتماعی فعالیت دارند و عدم نظارت دقیق از طرف نهادهای دولتی و حاکمیتی این نگرانی را به وجود آورده است که افراد سودجو پشت نقاب کارآفرینی اجتماعی از افراد نیازمند بهره کشی کرده و در جهت مقاصد شخصی خود استفاده کنند. نکته ای که دستگاه های نظارتی و قضایی باید با دقت بیشتر به ان بپردازند.
سواستفاده از گروه هدف بهزیستی در موسسات خیریه
در همین رابطه محسن ایروانی سرپرست دبیرخانه اشتغال و کارآفرینی سازمان بهزیستی در رابطه با تخلف موسسات خیریه فعال در کارآفرینی اجتماعی به خبرنگار «عصر تشکل» گفت: بسیاری از موسسات خیریه که حتی مجوز ندارند با حضور داوطلبان و خیرین در این عرصه اقدام به کارآفرینی کرده اند. این در حالی است که حتی اگر قصدشان خیر هم باشد اما شاید اصولی فعالیت نکنند، در نتیجه احتمال خطا و تخلف وجود دارد و می تواند عملکرد نهایی رضایت بخش نباشد.
راه اندازی سامانه اشتغال مددجویان بهزیستی
ایروانی با اشاره به عدم کنترل الکترونیکی و سیستماتیک جهت نظارت دقیق تر بر عملکرد موسسات افزود: سیستم های نظارتی ما متاسفانه تا به امروز الکترونیکی و برخط نبوده و تاکنون اطلاع دقیقی نداریم که چند نفر به عنوان مثال افراد دارای معلولیت یا زن سرپرست خانوار در چنین موسساتی مشغول به کار هستند. در اولین قدم خوشبختانه سامانه ای جهت یکپارچه سازی این افراد در حال راه اندازی داریم که به صورت دقیق شناسایی خواهیم کرد چه افرادی از گروه هدف سازمان بهزیستی در چه موسساتی مشغول به کار هستند و یا دیگر فعالیتی ندارند.
سرپرست دبیرخانه اشتغال و کارآفرینی سازمان بهزیستی ادامه داد: در این سامانه کارفرمایان متقاضی نیروی کار و‌کارجوها نیز حضور خواهند داشت و ما می توانیم این افراد را به همدیگر وصل و رصد کنیم و در نهایت با نظارت دقیق که چه تعداد افراد در این حوزه مشغول به فعالیت هستند از آسیب های احتمالی پیشگیری کنیم. هر چند شاید به صورت صد در صدی نتوان گفت نظارت دقیق خواهد بود اما در قدم اول این شروع کار ما هست و با بازدیدهای میدانی مددکاران سازمان بهزیستی امیدواریم موارد تخلف را به حداقل برسانیم.
حقوقم بین ۳ تا ۴ میلیون تومان بود و بدون بیمه
«معصومه» زن سرپرست خانواری که در یک کارگاه خیاطی زیر نظر یکی از این نوع موسسات نیکوکاری مشغول به کار بوده است در خصوص شرایط کاری خود به خبرنگار عصر تشکل گفت: «زمانیکه خواستم در کارگاه خیاطی این موسسه خیریه مشغول به کار شوم به من گفتن نمیتوانیم شما را بیمه تامین اجتماعی کنیم و با من هیچ قرارداد کاری امضا نکردند. وی ادامه داد: من به صورت تمام وقت در این موسسه از ساعت ۸ صبح تا ۱۶:۳۰ کار کردم و نهایت حقوق دریافتی من ۴ میلیون تومان در سال ۱۴۰۱ بوده که حتی از پایه حقوق وزارت کار که قانون مشخص کرده است هم کمتر دریافت میکردم.»
انتهای پیام/