• آرشیو
دوشنبه 1399/12/11
  • صفحه نخست
  • جامعه
  • فرهنگ
  • اقتصاد
  • سمن
    • خیرین
    • |
    • کارآفرینی و اشتغال
    • |
    • معلولان
    • |
    • آموزش و درمان
    • |
    • کاهش آسیب
    • |
    • محیط زیست
    • |
    • میراث فرهنگی و گردشگری
    • |
    • زنان
  • آسیب های اجتماعی
  • مسئولیت اجتماعی
  • ورزش و جوانان
  • درباره ما
  • صفحه نخست
    • صفحه نخست
  • جامعه
    • جامعه
  • فرهنگ
    • فرهنگ
  • اقتصاد
    • اقتصاد
  • سمن
    • سمن
    • خیرین
    • کارآفرینی و اشتغال
    • معلولان
    • آموزش و درمان
    • کاهش آسیب
    • محیط زیست
    • میراث فرهنگی و گردشگری
    • زنان
  • آسیب های اجتماعی
    • آسیب های اجتماعی
  • ورزش و جوانان
    • ورزش و جوانان
  • مسئولیت اجتماعی
    • مسئولیت اجتماعی
  • درباره ما
    • درباره ما
آخرین اخبار
  • راستگو: زنان می‌توانند شور قابل توجهی را در انتخابات ایجاد کنند
  • دولت در ۸ سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزارمیلیارد تومان وام ازدواج پرداخت کرد
  • انتشار فراخوان دوره دوم مسابقه نمایشنامه نویسی «چهارراه»
  • ۹۳ فوتی جدید کرونا در کشور/ شمار قربانیان از ۶۰ هزار نفر گذشت
  • نقش‌آفرینی تشکل‌ها در سیستان و بلوچستان باید فرامرزی باشد
دوشنبه 1399/12/11
نسخه قابل چاپ ارسال به دوستان ذخیره
کد خبر: 6990
زمان انتشار: 07 شهریور 1399 15:31:00

عاشورا حقیقتی فراتر از تراژدی...

ایوب دهقانکار
 عاشورا حقیقتی فراتر از تراژدی...
ایوب دهقانکار مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به مناسبت فرا رسیدن تاسوعا و عاشور یادداشتی با عنوان عاشورا حقیقتی فراتر از تراژدی منتشر کرد.

به گزارش مهر، در متن یادداشت ایوب دهقانکار مدیرعامل این مؤسسه آمده است:"صرف‌نظر از اینکه واژه تراژدی در حال حاضر بسط معنایی پیدا کرده و در اصطلاح زبان‌شناسی مشمول پدیده Semantic Broadening شده و به تبع آن هر حادثه یا رویداد غم‌انگیز را تراژدی می‌نامند، اما در معنای تخصصی آن در ادبیات و هنر نمایشی، یک اثر برای آن‌که بدان عنوان تراژدی اطلاق شود می‌بایست داری ویژگی‌های خاصی باشد. از منظر ادبیات کلاسیک، و مشخصاً طبق آرا ارسطو، تراژدی دارای ۶ عنصر اصلی است:

۱. هسته داستان (Plot)،
۲. قهرمانان و اشخاص (Tragic Hero & Characters)،
۳. اندیشه‌ها (Thought)،
۴. بیان یا گفتار (Diction)،
۵. آواز همسرایان (Chorus Song)،
۶. صحنه نمایش (Scene-Spectacle)

اگر ارسطو قیود فوق را بدون تفسیر و تبصره عنوان می‌کرد و کار به همین جا ختم می‌شد، می‌توانستیم هنر نمایشی تعزیه را نمونه یک اثر تراژیک بدانیم که با اندکی مسامحه شش عنصر فوق در آن بخوبی نمایان است.

مضاف بر اینکه تأثیری که یک اثر تراژیک باید بر عواطف و احساسات مخاطب بگذارد (شفقت و هراس Pitty & Fear) که خروجی نهایی آن احساس تزکیه و پالایش روحی (Catharsis) است، در عالی‌ترین و متعالی‌ترین حالت آن با بازنمایی وقایع عاشورا در درون مخاطب شکل می‌گیرد؛ هراس، چون مخاطب در می‌یابد که واقعه عاشورا مصیبتی است که "مصیبه ما اعظم‌ها و اعظم رزیتها فی الاسلام و فی جمیع السموات و الارض"؛ و شفقت، چون به درستی معنای "انا قتیل العبرات" را دریافته است.

اما ویژگی منحصر به‌فرد این حادثه تراژیک (واقعه عاشورا) که آن را از نوع رایج آن در ادبیات کلاسیک دنیا ممتاز می‌نماید این است که هراسی که در دل مخاطب انگیخته می‌شود صرفاً از جنس هراس‌های مادی و زمینی برای تنازع و تداوم بقا نیست؛ بلکه مخاطب همزمان با شنیدن و دانستن "کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا" هراسناک می‌شود، چرا که می‌خواهد بنگرد در کدامین سو ایستاده است … در جبهه پروتاگونیست ماجرا یا در جبهه آنتاگونیست قصه… هراسناک از اینکه نکند هر صبح و شام ندای "هل من ناصر…" را بشنود اما به ذبح حقیقت راضی شود و مشمول "لعن الله امه سمعت بذلک فرضیت به" شود.

اما تفاوت آثار ادبی و هنری مبتنی بر واقعه عاشورا اعم از نمایشنامه، داستان، فیلم، تعزیه، تئاتر و … با سایر آثار تراژیک صرفاً به همین مساله محدود نمی‌شود. در تعریف خود از تراژدی، ارسطو بر وجود یک خصیصه در پروتاگونیست تاکید کرده که همان نقطه ضعف یا خطای قهرمان (Tragic Flaw) است که به‌صورت دومینو وار سایر تبعات ناخوشایند ماجرا را به دنبال دارد تا در نهایت تراژدی به وقوع بپیوندد. این نقطه تمایز برجسته‌ای است که واقعه عاشورا از آن مبراست، به نحوی که نه صرفاً از دیدگاه دینی (شیعی)، بلکه از حیث وجوه انسانی قابلیت صحه‌گذاری دارد، آن‌گاه که امام حسین (علیه السلام) می‌فرمایند: "ان لم تکن لکم دینا فکونوا احرارا فی دنیاکم"...

به دیگر سخن، در این واقعه عظیم، مرزهای جغرافیایی دین درنوردیده شده و به وسعت انسانیت رسیده است. مخاطب ندای او صرفاً مسلمانان که امت پیامبر خاتمند نیستند، که او همه انسان‌ها را مخاطب خود قرار داده است؛ همه انسان‌های تاریخ، از دهم محرم سال ۶۱ هجری تا امروز و تا آینده...

بنابراین، می‌توان گفت که ویژگی tragic flaw در این واقعه، به‌صورت استثنایی و منحصر بفرد نسبت به سایر تراژدی‌ها روند معکوس به‌خود می‌گیرد؛ این قهرمان ماجرا نیست که مرتکب خطا می‌شود بلکه همه شخصیت‌های حقیقی و بازیگران و بینندگان و شنوندگان این ماجرا در حین وقوع حادثه و البته پس از آن هستند که باید مراقب باشند خطایی مرتکب نشوند که منجر به پایانی تراژیک شود. به دیگر سخن، این پایان تراژیک در صورت وقوع نه برای قهرمان این قصهء واقعی، بلکه برای مخاطب آن رقم خواهد خورد، خواه این مخاطب خود یکی از حاضرین در واقعه باشد یا خواننده آن، یا شنونده آن، چون به خوبی می‌داند معنای "انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابداً" چیست؛ و به تبع آن می‌داند بهای عدم همراهی با این دو ثقل چیزی جز ضلالت نیست.

و اما نکته پایانی، واقعه عاشورا تراژیک است اما فقط تراژیک نیست. حادثه تراژیکِ صرف، از سوگ و غم و پالایش روحی و حتی تزکیه‌ای یک یا چند روزه فراتر نمی‌رود، حال آنکه تأثیر عاشورا ماندنی و ابدی است … "ان کان دین محمد لم یستقم الا بقتلی فیا سیوف خذینی"… برونداد این حادثه تراژیک، حقیقتی است همزاد و همراه بشر که همان بقای دین محمد (صلی الله علیه و اله و سلم) است… تأثیری ماندگار و مادام السموات والارض.

و اینجاست که در پس غم‌ها و سوگ‌های عظیم این تراژدی، حقیقتی زیبا دلنشین و بس باعظمت رخ می‌نمایاند و البته که فقط باید برگزیده‌ای از میان برگزیدگان باشی که بتوانی این عظمت و زیبایی را درک کنی و بگویی ما رایت الا جمیلا...

با این نگاه، بنظر می‌رسد واقعه عاشورا و آثار ادبی و هنری مبتنی بر آن را باید نوعی تراژدی دانست که ضمن دارا بودن برخی ویژگی‌های آثار تراژیک، از ویژگی‌های ممتاز و برجسته حماسی، انسانی و الهی برخوردار هستند که شاید اصطلاح "فراتراژدی" بتواند تا حدی آن را از تنزل به یک سوگواره صرف ممتاز نماید، هرچند که اگر فقط در حد سوگ هم می‌بود، در بزرگی این غم همین بس که داغی شده است ابدی بر قلب انسان‌ها، داغی که هرگز به سردی نخواهد گرایید … "ان لقتل الحسین حراره فی قلوب المومنین لن تبرد ابداً".
و آخرِ کلام،

ان الحسین مصباح الهدی
والسلام علی من اتبع الهدی...
ایوب دهقانکار
محرم ۱۴۴۲ هجری قمری
 
کلمات کلیدی: عاشورا , تاسوعا , موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران ,
facebookFacebook twitterTwitter google+Google+ cloobCloob
0
خوشم آمد
بیان دیدگاه
  • پربازدیدها
  • پر بحث ترین ها

افزایش ۱۰۰ درصدی سمن‌ها در دولت تدبیر و امید

ارائه سهام بورس به زوجین به داد رشد جمعیت ایران می‌رسد؟

۹۳ فوتی جدید کرونا در کشور/ شمار قربانیان از ۶۰ هزار نفر گذشت

انتشار فراخوان دوره دوم مسابقه نمایشنامه نویسی «چهارراه»

هشت فیلم متقاضی اکران نوروز

دولت در ۸ سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزارمیلیارد تومان وام ازدواج پرداخت کرد

طرح نظارت بر سازمان‌های مردم نهاد فعلا در کمیسیون‌‌هاست/ سمن‌ها ذیل دیوان محاسبات می‌روند

نقش‌آفرینی تشکل‌ها در سیستان و بلوچستان باید فرامرزی باشد

تزریق 6 میلیون و 600 هزار دوز واکسن کرونا در ترکیه

برای تهران "خطر زلزله" پیش‌بینی می‌کنیم!/ اختصاص ۳۵۰۰ مکان برای اسکان موقت

صدور اجازه ورود و مصرف واکسن چینی در ایران

مخالفت مجلس با پیشنهاد اعطای سهمیه بنزین به خانوارهای فاقد خودرو

کرونای انگلیسی در تهران ۳ نفر را کشت/ درخواست توقف پروازهای اروپایی

هشدار سازمان هواشناسی: از سفرهای برون‌شهری خودداری کنید

آمار ۳۰ درصدی ازدواج کودکان زیر ۱۵ سال در آسیا

۶ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر از هیچ بیمه‌ای استفاده نمی‌کنند

آخرین اخبار
راستگو: زنان می‌توانند شور قابل توجهی را در انتخابات ایجاد کنند
دولت در ۸ سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزارمیلیارد تومان وام ازدواج پرداخت کرد
هشت فیلم متقاضی اکران نوروز
انتشار فراخوان دوره دوم مسابقه نمایشنامه نویسی «چهارراه»
۹۳ فوتی جدید کرونا در کشور/ شمار قربانیان از ۶۰ هزار نفر گذشت
نقش‌آفرینی تشکل‌ها در سیستان و بلوچستان باید فرامرزی باشد
نمکی: جهان از کنترل کرونا در ایران حیرت کرد
ارائه سهام بورس به زوجین به داد رشد جمعیت ایران می‌رسد؟
افزایش ۱۰۰ درصدی سمن‌ها در دولت تدبیر و امید
طرح نظارت بر سازمان‌های مردم نهاد فعلا در کمیسیون‌‌هاست/ سمن‌ها ذیل دیوان محاسبات می‌روند
آغاز «جشن نیکوکاری» از ۱۴ اسفند+ جزییات و نحوه مشارکت
شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی مقصد «گردشگری هنری» می‌شوند
خلاقیت و مسئولیت پذیری،دو ویژگی برجسته سازمان‌های مردم نهاد جوانان
مجلس پیگیر تصویب قانون جامع حمایت از سازمان‌های مردم نهاد
نقش مهم داوطلبان در حمایت از کودک مبتلا به سرطان
خداحافظی شهاب حسینی از اینستاگرام/ متاسفم که آنچه انتظار داشتید نبودم
شهرداران بازداشتی تهران به قید وثیقه آزاد شدند
ابتلای بیش از ۳۰ درصد دانشجویان دانشگاه تهران و خانواده هایشان به کرونا
روحانی: ناچاریم محدودیت ها را تا ماه ها ادامه دهیم
پرداخت ۲ برابری مستمری مددجویان زلزله‌زده سی‌سخت در اسفندماه
شهر فروشی در پایتخت همچنان ادامه دارد
نشست مشترک دادستان و قضات دادسرای تهران و مدیران سازمان بازرسی
فراخوان جایزه ادبی سیمین منتشر شد
دستگیری باند قمار آنلاین و پولشویی در فضای مجازی
5 هزار و 200 کودک مبتلا به سوء تغذیه سبد غذایی دریافت کردند
واکسیناسیون تطهیرکنندگان بهشت زهرا(س) به کجا رسید؟
بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ شهرداری تهران در صحن شورای شهر
مراقبت پرستاران باردار از بیماران کرونایی
حقوق‌ های زیر ۴ میلیون تومان از پرداخت مالیات معاف شدند
هزینه آب، برق و گاز مدارس دولتی رایگان شد
2 ماسک روی هم؛ از روش های استفاده تا نتایج آزمایش حالت های مختلف آن در مقابله با کرونا
توضیح بنیان‌گذاران مجله «فیلم» درباره حواشی
اصلی‌ترین ذی‌نفعان «آب» نقشی در تدوین «قانون آب» ندارند
واکسیناسیون ۱۴۰۰ نفر در آسایشگاه کهریزک
افزایش ۹۰ درصدی بستری در خوزستان
کشف فندک‌های مستهجن در تهران
لزوم واردات مستقیم نهاده های دامی توسط تشکل ها
تقویت تشکل‌های کارگری راه رفع مشکلات است
مدیران نباید سمن‌ها را مزاحم خود بدانند
درمان جدید آسیب نخاعی با سلول‌های بنیادی
OK
نام :
ایمیل :
دیدگاه :
آدرس ايميل شما:
آدرس ايميل گيرندگان:
هر یک از ایمیل ها را در یک سطر وارد نمایید، حداکثر ۲۰ آدرس
بازگشت به بالای صفحه
  • صفحه نخست
  • جامعه
  • فرهنگ
  • اقتصاد
  • سمن
  • آسیب های اجتماعی
  • مسئولیت اجتماعی
  • ورزش و جوانان
  • درباره ما
  • تماس با ما
  • پیوند ها
  • آرشیو
  • خبرنامه
  • RSS
تمامی حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به عصر تشکل می باشد و استفاده غیر قانونی از آن پیگرد قانونی دارد
طراحی و تولید: "انگاره نت"